Όλοι οι (ευρωπαϊκοί) δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη

Θεόδωρος Κουτρούκης

 

Εξήντα χρόνια συμπληρώνονται από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του πιο αριστουργηματικού ίσως προϊόντος συμβιβασμού στην παγκόσμια ιστορία. Όσο κι αν σήμερα φαίνεται παράξενο, γεννήτορας της ευρωπαϊκής ιδέας ήταν ένα κομμουνιστής. Πρόκειται για τον Ιταλό πολιτικό Αλτιέρο Σπινέλι, που το 1941, ενώ ήταν φυλακισμένος για τις ιδέες του από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι, έγραψε το «Μανιφέστο για μια Ευρώπη ελεύθερη και ενωμένη». Το κείμενο αυτό, θεωρείται ο προάγγελος του ευρωπαϊκού συντάγματος. Ο Σπινέλι πίστευε ακράδαντα ότι  ένα  πανευρωπαϊκό  φεντεραλιστικό κίνημα  θα  γινόταν  αντιστάθμισμα  στις  καταστροφικές  δυνάμεις του εθνικισμού. Ο Σπινέλι ήταν μετέπειτα αργότερα ένας από τους ιδρυτές της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και πρότεινε τη συγκρότηση μιας υπερεθνικής ευρωπαϊκής ομοσπονδίας  κρατών,  με  στόχο  μια ισχυρή διακρατική συνεργασία που θα εμπόδιζε κάθε μελλοντικό πόλεμο στη Γηραιά Ήπειρο.  

Η Ελλάδα χρειάστηκε να διασχίσει μια επίπονη πορεία 24 ετών για να καταφέρει να εισέρθει στην ΕΟΚ το 1981, αφού πρωτύτερα ο Κωνσταντινος Καραμανλής είχε δει το ευρωπαϊκό του όραμα να απειλείται από μια επτάχρονη δικτατορία. Κι έφτασαν 5 χρόνια ύφεσης και Μνημονίων για να φουντώσει ένα ρεύμα ευρωσκεπτικισμού που εκδηλώθηκε τελικά αλλά όχι οριστικά στο Δημοψήφισμα-παρωδία του 2015.

Σήμερα, εξήντα χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης, και καθώς ελάχιστοι από τους σημερινούς ηγέτες αλλά και ψηφοφόρους βίωσαν το σφαγείο των δύο παγκοσμίων πολέμων η ευρωπαϊκή ενοποίηση τίθεται εν αμφιβόλω. Μετά το αναμενόμενο Brexit, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Ευρώπη θα διδαχτεί από την ιστορία της και θα προχωρήσει προς το μέλλον ενωμένη ή αντίθετα αν θα αφουγκραστεί τις σειρήνες της διάσπασης, εξέλιξη που ίσως οδηγήσει ιδίως τις μικρές χώρες στο περιθώριο της Ιστορίας. Οψόμεθα.